Er Rahman B Meali Tr

Rahman Sûresi,
Mekke döneminin son yıllarına doğru veya Medine döneminde nazıl olmuştur... Her ikisine ait rivayetler vardır... Tüm sûreler itibarıyla 89.sırada indiği genel kabuldür... Adını ilk ayeti ve ilk kelimesi olan “er-Rahman”dan alır... 78 ayettir...

Hz.Ali r.a.a dayanan bir rivayette, Hz.Rasûlullah s.a.v. sûre hakkında şöyle buyurmuştur: “Her şeyin bir gelini-süsü vardır; Kur’an’ın gelini de Rahman Sûresidir”...

Sûre’nin sebeb-i nüzul’u hakkında rivayetler şöyledir:

1) ”Onlara denildiğinde, dediler” (Furkan: 60) ayetinde ifade edildiği üzere “Rahman ne demektir, Rahmanı tanımıyoruz” diyenlere icabetle bu sûre nazıl olmuş ve ilk ayetinde ile başlayarak açıklamıştır...

2) Hz.Rasûlullah’ın vahiy alan bir nebî olduğuna inanmayan müşrikler, Ona şair, sihirbaz diyerek söylediği sözleri/Kur’anı o kabiliyette başka insanların öğretmiş olabileceğini iddia ediyorlardı... “Andolsun ki biz onların dediklerini biliyoruz... Onların nisbet etmeğe uğraştıkları kişinin lisanı yabancıdır... Oysa bu apaçık Arapça bir lisandır” (Nahl:103), ayetinde anlatılan bu duruma da bir cevap oluyordu, bu sûre...

Sûre’de açıklanan hususlar:

Sûre, ins ve cinn sınıfına bağışlanan ilahi nimetlerden ve onların gerçeklerinden, Rahmanın rahmetinden (ki Rahman’dan kaynaklanan Umumi Rahmet herşeyedir; Rahıym’e dayanan hususi rahmet ve ona ait nimetler yalnız cennetlikleredir), sistem’den, varlık realitesinden bahseder...

Bu nimetlerin başında gelen, Rahman’ın insan’a Kur’anı ve Beyan’ı ta’limidir ki bütün nimetleri ins-cinn müşterek bahsederken bunu sadece insan için vurguluyor...

Sema’dan, Ona konan Miyzan (denge)’dan; uzay cisimleri olan Güneş, Ay’dan; Arz ve nimetlerinden; ins ve cinn’in nesnel yaratılmasından; doğu-batı kavramlarından; sistem’de karışmayan acı-tatlı sudan; fani-Baki’den; her an yeni bir şe’n’den; kiyamet ve ahvalinden, cehennem ve cennetlerden,... açıklamalar ihtiva etmektedir...

Bu sûre’ye has bir özellik te ins ve cinn’e birlikte hitap eden, “şimdi (Bi-) rabbinizin nimetlerinden hangisini yalanlıyorsunuz?” cümlesinin sûre içinde 31 ayrı yerde geçmesidir... Bu hususta bir Hadis-i Şerif şöyledir:
Hz.Rasûlullah bu sûre’yi ashabına okuduğunda, sükut ettiler... Bunun üzerine Hz.Rasûlullah s.a.v. şöyle buyurdu: “Niye ben, cinnlerden sizden işitmediğim güzel cevaplar işitiyorum?.. Cinnlerin gecesinde bu sûreyi cinnlere okuduğumda her şimdi Bi-rabbinizin nimetlerinden hangisini yalanlıyorsunuz? ayetini dediğimde
Hayır Rabbimiz, nimetlerinden hiç bir şeyi yalanlamıyoruz; HAMD senindir, dediler”...
(La bişeyin min nimeti Rabbina Nukezzibu)

Bu sûredeki ikili anlatım sistem’in işleyiş realitesini, dengeyi, nesnel insanı ifade ettiği gibi, 31 aynı cümlenin zikri de “zikir” olgusuna ve zikrin Rahman’a/Rahmaniyyete dayandığına işaret eder...

Bu sûrede ins (insan) ile beraber cinnler de tefekküre-idraka davet ve teşvik ediliyor?... Tefekkürleri-idrakları söz konusu olan bu cinlerin cennetlik oldukları da açıklanıyor?...

Elbette sûrenin başında açıklandığı gibi sadece insan’a mahsus olan Rahman’ın Kur’anı ve Beyanı ta’lim ni’meti ve Fatiha sûresinde bildirilen “in’am” üzere olanlar (Muhammediler) başka bir şey/zümre... Gerçek insan ve eşref-i mahlukat onlardır ki, onlar ilahi sıfatlarla tahakkuk etme lutfuna, Zatlarını tanıma ni’metine ermiş bahtiyarlardır... Ne mutlu onlara ve onların dostlarına!...

 

AYETLERİN MÂNÂSI

BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHIYM


1-) Er Rahman;
Rahman (tüm sıfat ve esmanın sahibi... Dolayısıyla varlığı kendinden; yokluktan vücuda getiren; herşeyi kapsayan rahmetin sahibi),

2-) Allemel Kur'ân;
(ki O) ta’lim etti (öğretti) Kur’an’ı (çalışmakla, tahsille edinilemez),

3-) Halekal İnsan;
Halketti (o fıtrat üzere) İNSAN’ı,

4-) Allemehül beyan;
Öğretti ona BEYANı (insan konuşan Kur’an’dır).

Bu dört ayet hakkında açıklama:

Aslında sûre’nin temel hususiyetlerinden biri bu dört ayette şifrelenmiştir...

Vahiy-melek sözkonusu olmadan Rahman’ın Kur’an’ı ta’limi ve de İNSANın yaratılmasından önce ifade ediliyor... Oysa Hz.Rasûlullah’a vahyedilmesi vurgulanırken “Onu, kuvveleri şiddetli olan (Cebrail) talim etti” (Necm:5), buyurulur...

Demek ki burada kasdedilen Ceberut halini yaşayan insani bilinçtir; yani,Vahidiyyet mertebesinin tenezzülü olan Ruh’dur... Kur’an ise Evrensel, Zati OKUyuştur; Rahmani, Zati vasıflarla olan bir üst müşahadedir... İnsandaki bu Rahmani rahmet dolayısıyla Zatını tanır, Kur’an’ı hem izhar eder hem de OKUr...

4.ayeti de dikkate alırsak, Rahman’ın Kur’an’ı, Kur’an’ın insan’ı ve insan’ın Kur’anı sözkonusudur...

Burada Kur’an ta’liminin (evrensel okumanın) insanın yaratılmasından ve ona beyan olmasından önce gelişinin bir hikmeti de gayenin sebepden önceliğini vurgulamaktır (ma’lum, ilme tabidir!)... İnsan’ın yaratılmasından maksad “Kur’an”ı okuması, Rahmani vasıflarla yaşamasıdır... Yani “insan” sırf “ALLAH” için yaratılmıştır...

Hadis-i Şerif’te: “Allah Adem’i Rahman sûreti üzere yarattı” buyuruluyor... Bu nedenle insan, gaybı olan Rahman’dan haşyet duyar, tanır; itaat ve yakin sahibidir... Bu nedenle insan’a “Rahman’a secde et” deniyor... İblis-cin ise melekiyyetinden perdeli (lanetli) olması dolayısıyla Rahman’a asi olmuştur...

Bu dört ayetle ilgili bir incelik de şudur: Gerçekte, Kur’an Arapça değildir!..

Zira Rahman ta’lim ediyor, insani bilince?... İnsan’da manası, nisbeti, karşılığı, sıfatı olmayan hiçbir ayet Kur’an’da yoktur!... Bu nedenle tüm tarif ve sembolleri insan’da somutlayarak müsbet veya menfi tariflerle anlamaya çalışmalıyız!...

İmdi bu yaklaşımla diğer ayetlere devam edelim:

5-) Eş Şemsu velKameru Bi husban;
Güneş (Can) de Ay da bir (Bi-) hesab iledir (menzilleri-yörüngeleri vardır).

6-) VenNecmu veşşeceru yescudan;
Necm (yıldız) ve ağaç cinsi secde ediyorlar.

7-) VesSemae rafeaha ve veda’al miyzan;
Sema (üst bilinç-akıl boyutu; Güneş ve Ay’ın mahalli) ki onu yükseltmiş ve Miyzan’ı (ölçü-denge; otomatik işleyen hak bir sistem) koymuştur.

8-) Ella tatğav fiyl miyzan;
Ki o miyzan’da haksızlık etmeyesiniz (yani, mutlak haksızlık mümkün değil?).

9-) Ve ekıymulvezne Bil kıstı ve la tuhsirul miyzan;
Ölçüyü (Bi-) kıst ile (uluhiyyet hükümlerine göre olan adaletle) ikame edin ve eksik tutarak miyzan’ı hüsranınıza araç yapmayın.

10-) Vel Arda veda’aha lil enam;
Ve Arz (beden), ki koydu onu enam (mahlukat, insan) için.

11-) Fiyha fakihetün vennahlu zatul ekmam;
Bir meyve var onda ve salkımlı hurma ağaçları.

12-) Velhabbu zül asfi verreyhan;
Yapraklı/ekin saplı daneler ve hoş kokulu bitkiler var.

13-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;
İş böyle iken (ey cinn ve ins) Rabbinizin ni’metlerinin (Bi-) hangisini yalanlarsınız?.

14-) Halekal'İnsane min salsalin kelfahhar;
Yarattı insanı (nesnel, göresel insanı) porselen gibi iyi pişmiş kuru balçıktan (elementler, inorganik ve organik bileşikler, hücre).

15-) Ve halekalCanne min maricin min nar;
Cann’ı (cinn sınıfını, cinn ve şeytan’ın babasını?) da dumansız ateşten yarattı.

16-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;
Şimdi (ey cinn ve ins) (Bi-) Rabbinizin nimetlerinin (sıfatlarının) hangisini yalanlarsınız?.

14-16 ayetleri için bir Hadis-i Şerif:

“Melaike NURdan, Cann (cin) dumansız NARdan ve Adem size vasfedilenden (Rahman:14) yaratılmıştır” (Müslim)

17-) Rabbulmeşrikayni ve Rabbulmağribeyn;
İki doğma yerinin (enfüs ve afak’ın; ya da Zahir ve Batın’ın doğması ki halk sıkalası) Rabbidir ve iki batma yerinin (iki batma yeri, iki doğma yerinin ta kendisidir) Rabbidir.

18-) Fe Bi eyyi alai Rabbikuma tükezziban;
O halde (ey cinn ve ins) (Bi-) Rabbinizin nimetlerinden hangisini yalanlarsınız?.

19-) Meracelbahreyni yeltekıyan;
Salmıştır (biri tuzlu, biri tatlı) iki denizi (Sema ve Arz denizleri, yani Ruh ve beden denizleri);kavuşup kucaklaşıyorlar (insanda).

20-) Beynehüma berzahun la yebğıyan;
Aralarında bir berzah var, birbirinin sınırını aşamıyorlar (böylece kendi orijinalliklerini ve iki deniz halini muhafaza ediyorlar).

21-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;
Şimdi (ey cinn ve ins) (Bi-) Rabbinizin nimetlerinden hangisini yalanlarsınız?.

22-) Yahrucu minhümellü'lüü velmercan;
Çıkıyor onlardan inci ve mercan (ilimler, ma’rifetler).

23-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;
(Bi-) Rabbinizin nimetlerinden hangisini yalanlarsınız?.

24-) Ve lehulcevarilmünşeatu fiylbahri kel’a'lam;
Onundur, denizde dağlar gibi akıp giden gemiler (Hakıkat, şeriat).

25-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;
(Bi-) Rabbinizin nimetlerinden hangisini yalanlarsınız?.

26-) Küllü men 'aleyha fan;
Arz’da (bilinçli) kim varsa hepsi fanidir (nefs ölümü tadar, nesnel alem dönüşümler halinde devam eder).

27-) Ve yebka vechu Rabbike ZülCelali vel'İkram;
ZülCelal-i vel’İkram olan Rabbinin vechi Baki kalır.

28-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;
Peki, (Bi-) Rabbinizin nimetlerinden (sıfatlarından) hangisini yalanlarsınız?.

29-) Yes'eluhu men fiysSemavati vel'Ard* külle yevmin HUve fiy şe'n;
Semalar’da ve Arz’da kim varsa hepsi Ondan ister/talebeder; O her yewm (gün, an, tecelli) yeni-orijinal bir oluştadır.

30-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;
(Bi-) Rabbinizin nimetlerinden hangisini yalanlarsınız?.

31-) Senefruğu leküm eyyühessekalân;
Ey ağırlığı olan iki kavim/Ey cinn ve ins, sizin için boş kalacağız (yani sizinle öyle meşgul olacağız?).

32-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;
Şimdi (Bi-) Rabbinizin nimetlerinden hangisini yalanlarsınız?.

33-) Ya ma'şerel cinni vel'insi inisteta'tüm en tenfüzu min aktaris Semavati vel'Ardı fenfüzu* la tenfizune illâ Bisultan;
Ey cinn ve ins topluluğu!.. Semavat ve Arz’ın aktarından (alanından, çevresinden) nüfuz edip çıkıp gitmeye gücünüz yeterse, hadi çıkın gidin... Bir (Bi-) sultan (tahakkuk/tasarruf/iktidar gücü; ilim-amel) olmadıkça (varlık bağından kurtulmadıkça) geçip gidemezsiniz.

34-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;
(Bi-) Rabbinizin nimetlerinden (sıfatlarından, sisteminden) hangisini yalanlarsınız?.

35-) Yurselu 'aleyküma şüvazun min narin ve nuhasün fela tentesıran;
(Cinn ve ins) ikinizin de üzerine ateş topları/Nar’dan alev ve duman irsal edilir de (Semavat ve Arz’ın alanından geçip gitmeye) başarılı olamazsınız (birbirinizle yardımlaşamazsınız, kendinizi savunamazsınız).

36-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;
(Bi-) Rabbinizin nimetlerinden hangisini yalanlarsınız?.

37-) Feizen şakkatis Semau fekânet verdeten keddihan;
(Vefat/ölüm esnasında) Sema (bedensel bilinç) yarılıp/parçalanıp da eriyip kızarmış yağ gibi bir gül (kırmızı) olduğu vakit.

38-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;
(Bi-) Rabbinizin nimetlerinden (sıfatlarından) hangisini yalanlarsınız?.

39-) Feyevmeizin la yüs'elu an zenbihi insün vela cann;
İşte o gün ne ins ne de cinn günahından sorulmaz (sıkaladaki yeri bellidir).

40-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;
Şimdi (ey ins ve cinn) (Bi-) Rabbinizin nimetlerinden (sıfatlarından) hangisini yalanlarsınız?.

41-) Yu'reful mücrimune Bi siymahüm feyü'hazü Binnevasıy vel'akdam;
Mücrimler (suçlular; müşrikler) (Bi-) simalarından (bedensel ve nefsani yaşantılarının bir sonucu olan ağırlıklı özelliklerinden, o sûretlerinden) tanınırlar da (B sırrınca) alınlarından ve ayaklarından yakalanırlar.

42-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;
Şimdi (Bi-) Rabbinizin nimetlerinden hangisini yalanlarsınız?.

43-) Hazihi cehennemülletiy yükezzibu Bihel mücrimun;
İşte bu, mücrimlerin (B sırrınca) kendisini yalanladığı cehennemdir.

44-) Yetufune beyneha ve beyne hamiymin an;
Onunla (cehennem, madde kaydı) kaynar su (taassubi bilgi, hırs) arasında dönüp dolaşırlar.

45-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;
Şimdi (Bi-) Rabbinizin nimetlerinden hangisini yalanlarsınız?.

46-) Ve limen hafe mekame Rabbihi cennetan;
Rabbinin makamından korkan kimse için iki cennet (müşterek ef’al cenneti ve Esma/melekut cenneti) vardır.

47-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;
(Bi-) Rabbinizin nimetlerinden hangisini yalanlarsınız?.

48-) Zevata efnan;
(İki cennet te) düz dallara/çeşitli dallara-ağaçlara sahiptir.

49-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;
(Bi-) Rabbinizin nimetlerinden hangisini yalanlarsınız?.

50-) Fiyhima 'aynani tecriyan;
İkisinde de akıp giden iki kaynak (ilahi özelliklerin tecellileri; rahmet ve keramet) vardır.

51-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;
(Bi-) Rabbinizin nimetlerinden (sıfatlarından) hangisini yalanlarsınız?.

52-) Fiyhima min külli fakihetin zevcan;
(O cennetlerin) ikisinde de her meyveden iki çift vardır (zira vuslat tatılacak?).

53-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;
(Bi-) Rabbinizin nimetlerinden hangisini yalanlarsınız?.

54-) Müttekiiyne alâ furuşin betainuha min istebrak* ve cenel cenneteyni dan;
Astarları atlastan (kalın ipekten) döşeklere yaslanırlar... İki cennetin devşirmesi (meyvelerinin toplanması) yakındır (zamansal değil, mekansal?).

55-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;
Rabbinizin nimetlerinden (Bi-) hangisini yalanlarsınız?.

56-) Fiyhinne kasıratuttarfi, lem yatmishunne insün kablehüm ve la cann;
Onlarda (o cennetlerde) bakışlarını yalnız eşlerine hasretmiş/eşlerinden başkasını görmeyenler (kudsi, meleki yapılar) vardır ki daha önce kendilerini ne ins ne de cann (cinn) dokunup kirletmiştir.

57-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;
(Bi-) Rabbinizin nimetlerinden hangisini yalanlarsınız?.

58-) Keennehünnel yakutü velmercan;
Onlar sanki yakut ve mercan’dırlar.

59-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;
Şimdi (Bi-) Rabbinizin nimetlerinden hangisini yalanlarsınız?.

60-) Hel cezaul ıhsani illel ıhsan;
İhsan’ın (müşahade üzere ibadetin, tevhid’in, Hakkani müşahadenin) cezası (karşılığı) ancak ihsan (cennet, Hakkani yaşam) değilmidir?.

61-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;
(Bi-) Rabbinizin nimetlerinden hangisini yalanlarsınız?.

62-) Ve min dunihima cennetan;
Ve o iki cennetten başka iki cennet daha vardır (fena ve baka ehline).

63-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;
Şimdi (Bi-) Rabbinizin nimetlerinden (sıfatlarından) hangisini yalanlarsınız?.

64-) Mudhammetan;
(Bu iki cennet) yemyeşildirler (nefs ve tabiat karası yoktur; Muhammedi Nur’dan).

65-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;
Şimdi (Bi-) Rabbinizin nimetlerinden hangisini yalanlarsınız?.

66-) Fiyhima aynani naddahatan;
İkisinde de durmadan fışkıran iki kaynak (ilimler) var.

67-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;
Şimdi (Bi-) Rabbinizin nimetlerinden hangisini yalanlarsınız?.

68-) Fiyhima fakihetun ve nahlun ve rumman;
İkisinde de meyve (tanımsız?), hurma ve nar vardır.

69-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;
Şimdi (Bi-) Rabbinizin nimetlerinden hangisini yalanlarsınız?.

70-) Fiyhinne hayratun hısan;
(O cennetlerin) içlerinde hayırlı mı hayırlı, yüzleri güzel mi güzel (dişil eşler) vardır.

71-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;
(Bi-) Rabbinizin nimetlerinden hangisini yalanlarsınız?.

72-) Hurun maksuratün fiylhıyam;
Çadırlar içinde kapatılmış/yalnız eşlerine hasredilmiş (Rabbları durumunda olan eşlerine hasredilmiş) huriler.

73-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;
Şimdi (Bi-) Rabbinizin nimetlerinden hangisini yalanlarsınız?.

74-) Lem yatmishünne insün kablehüm ve la cann;
Daha önce onlara ne ins ne de cann (cinn) dokunmamış (unsurlarla kirlenmemiş).

75-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;
(Bi-) Rabbinizin nimetlerinden hangisini yalanlarsınız?.

76-) Müttekiiyne alâ refrefin hudrin ve abkariyyin hısan;
Yeşil refrefe/yastıklara ve harikulade güzel işlemeli parlak döşeklere yaslanırlar.

77-) Fe Bi eyyi alai Rabbiküma tükezziban;
Şimdi (ey ins ve cin) Rabbinizin nimetlerinden (sıfatlarından) (Bi-) hangisini yalanlarsınız?.

78-) Tebarekesmu Rabbike zil Celali vel’ İkram;
Zül-Celali vel’İkram olan Rabbinin ismi ne mübarek/ne yücedir!..